Wat is Gnosis?
In het woordenboek wordt gnosis verklaard als diepere kennis en innerlijk inzicht in mens, wereld en godsdienst. We kunnen het ook omschrijven als levende kennis van het hart, die het mysterie van het menselijk bestaan onthult. Gnosis wekt het hart zoals een bloem zich uit de knop ontvouwt; door de warme lichtstralen die haar beschijnen, kan zij zich openen. Een mens kan dit ervaren als een innerlijk herkennen, een zeker weten van iets wat niet te benoemen valt.
Van alle schepselen in de natuur is alleen de mens tweevoudig, zo stelt Pymander vast.
Enerzijds is daar in het menselijke stelsel de zaadkorrel der onsterfelijkheid, de geestvonk, ook wel aangeduid als de roos van het harten; anderzijds is daar het sterfelijke menswezen, de natuurgestalte.
Hoe komt de mens tot zelfkennis, opdat verlichting zijn deel wordt?
Om deze vraag te kunnen stellen moet de mens een zekere ervaring rijk zijn. Want aan de hand daarvan woelen in het mensenhart vragen naar boven als: Wat is het doel van mijn leven? Wat is in feite de mens? Waartoe is hij bestemd?
Op de aarde komt ons persoonlijkheidsleven tot ontwikkeling, maar ook niet meer dan dat. En dat leven stelt,zoals wij uit ervaring weten, een voortdurende verandering, een komen én een gaan, in alle aanzichten van het aardse bestaan...
Ons hart is niet meer een heiligdom van de liefde te noemen. Als ons hart zich richt op het gewone, aardgebonden leven, dan blijven we leven in deze wereld van tegenstellingen, in de dialectiek met zijn kenmerken van groei, bloei en verval...
We denken aan de hand van dat wat zich aan ons voordoet, op basis van zintuiglijke waarneming. Er wordt wel gezegd: de werkelijkheid hangt af van de waarnemer. We kunnen dit zien als een
beperking, want wij zijn immers zelf in alles de waarnemer.
Bij een mens kan op een gegeven moment klaar voor ogen staan dat hij slechts ten dele is, geen volledige oorspronkelijke mens meer. Door dit besef kan een openheid ontstaan waardoor de geestvonk kan gaan reageren op het gnostieke licht. Dit veroorzaakt allereerst verontrusting en zet ons aan tot zoeken. Wie geen voldoening meer vindt in deze wereld, durft een andere richting in te slaan, geleid door die verontrustende gnosiskracht.
De mens is een bewoner van een microkosmos of kleine wereld. In de sterfelijke mens kan de onsterfelijke nieuwe ziel tot ontwikkeling komen. Dit is het begin van een weg tot volledige vernieuwing van een mens naar geest, ziel en lichaam.